Unen-unen Jawa

1.       Adigang, adigung, adiguna

- Tiyang ingkang nganelaken kekiyatan, kaluhuran, ugi kapinteranipun piyambak.

2.       Ana catur mungkur

- Ngaturaken kaawonanipun  tiyang sanes

- Kadangkala wonten tiyang ingkang kepengin dipunakui nanging boten purun usaha, lajeng ngelek-ngeleki tiyang sanes (kadasta dipun pitnah, dipun raosi wonten wingking).

3.       Aji godhong garing

- Sampun boten wonten ajinipun.

- Tiyang ingkang tumindak cidra biasane lajeng boten diajeni malih dening tiyang sanes, saking boten wonten akine, kadasta godhong garing.

4.       Anggenthang umos

- Tiyang ingkang boten saged nyimpen wewadinipun tiyang sanes.

5.       Anak polah, bapa kepradah

- Punapa kemawon  tindakan anak, ingkang nanggung tiyang sepuhipun, amargi anak punika tanggel jawabipun tiyang sepah.

- Menawi wonten tindak tandukipun ingkang awon, tiyang sepah ingkang dipun salah-salahaken dening tiyang sanes.

6.       Baladewa ilang gapite

- Wayang ingkang pideksa, menawi ical gapitipun boten saged diagem, ugi boten saged dipuntancepaken kanthi jejeg.

- Tiyang ingkang sampun ical kaluhuranipun.

7.       Bathok bolu isi madu

- Tiyang ingkang andhap asor, ugi pinter.

8.       Belo melu seton

- Namung saged nderek kemawon, nanging boten paham kekarepanipun.

- Sipat punika saged ndadosaken menungsa sombong ugi sok mangertos, ingkang saged ndamel menungsa punika kejebak wonten kabodonanipun.

9.       Busuk ketekuk, pinter keblinger

- Tiyang bodho kaliyan tiyang pinter sami-sami manggih kacilakan.

10.   Cebol nggayuh lintang

- Kepenginan ingkang inggil, ingkang boten bakal kelakon.

11.   Cedhak kebo gupak

- Kabekta tumindhak ingkang awon, amargi lingkungan.

- Tiyang punika dipun aruhi dening 4 prekara: tiyang sepuh, lingkungan, keyakinan, piyambakipun. Mula kedah ngatos-atos nalika srawung wonten ing lingkungan ingkang asing.

12.   Dandang diunekake kentul, kentul diunekake dandang

- Punapa ingkang awon dipuwastani  becik, ugi sakwangsulanipun, punapa ingkang becik dipunwastani awon.

13.   Demit ora ndulit, setan ora doyan

- Tansah pinaringan kaslamatan, kesugengan, mboten wonten ingkang nggoda.

- Keslamatan punika kagunganipun menungsa ingkang nggadahi sipat ingkang becik.

14.   Esuk dhele, sore tempe

- Mencla-mencle.ngendikanipun boten tetep.

- Sapunika ngendika A, benjing ngendika B.

15.   Gupak pulute, ora mangan nangkane

- Namung nderek rekasanipun kemawon, boten ngraosaken kepenak ugi bungahipun.

16.   Jagakake endhoge si blorok

- Njagikaken barang ingkang dereng mesthi wonten.

17.   Njajah desa milang kori

- Njajah wonten pundi-pundi kemawon

- Tiyang gesang punika mbetahaken ngelmu utawi kawruh, pramila kita kedah madosi ngelmu punika wonten ing pundi kemawon, ugi ngantos pundi kemawon.

18.   Jer basuki mawa bea

- Samubarang gegayuhan kedah mbetahaken wragat.

19.   Kacang ora ninggal lanjaran

- Sedaya sipat anak niru tiyang sepuhipun.

20.   Kebo kabotan sungu

- Tiyang ingkang ngraosaken rekasa amargi katahen anak utawi tanggungan.

21.   Keplok ora tombok

- Tiyang ingkang remenane maido, boten purun nderek cawe-cawe.

22.   Ketula-tula katali

- Tiyang ingkang tansah nandhang sangsara.

23.   Lanang kemangi

- Tiyang jaler ingkang jirih.

24.   Mikul dhuwur mendhem jero

- Nju njung inggil, neladani kabecikanipun, ugi njagi asma saenipun tiyang sepuh (bekti ugi saged  njunjung drajate tiyang sepuh).

25.   Rawe-rawe rantas malang-malang putung

- Majeng terus, boten pareng mundur.

- Menawi kita gadah kepenginan, kita kedah ngupayakaken kanthi semangat, boten pareng nyerah, amargi tiyang ingkang rekasa punika amargi gampil nyerah.